Bir Sinema Seti Olarak Ankara: Ankara Filmleri Üzerinden Kentin Mimarlık Tarihini Okumak

Mimarlık disiplini içerisinde kendisine özerk bir alan yaratan mimarlık tarihi çalışmaları, mimarlığın farklı disiplinler yoluyla temsil ediliş biçimleri üzerine odaklanabilir ve bu nedenle filmler üzerinden mimari okumalar yapmak, iki farklı alanın kesişimlerini ortaya çıkarmak için kullanılan bir yönteme dönüşebilir. ‘Ankara filmleri’nde sahne, ortak bellekte yer etmiş mimari imgelerden oluşan Ankara kentidir. Ankara filmleri üzerinden; üretilen, yeniden canlandırılan ve temsil edilen mekânların izlerini sürmek, mekânsal değişimi ve dönüşümü mimarlık tarihinin kendi kronolojisi ve dinamikleri içerisinde değerlendirmeye, dönüşen kent kimliğini algılamaya ve incelemeye olanak sağlar. Konu olarak ele alınan Ankara kentinin mimari değişimi modern bir üretim aracı olan film yoluyla aktarılmaya çalışılmıştır. Ankara’nın geçirdiği süreç sadece yapı tipolojisinde farklılaşma, kent ölçeğinde genişleme, yapılı çevrede meydana gelen değişiklikleri kapsamamaktadır. Bir kentin, özellikle tarih boyunca farklı medeniyetlere başkentlik yapmış Ankara’nın değişimi; sosyal, kültürel ve ekonomik etkenlere odaklı olup, kent halkını da değiştirmiştir, bu yüzden film okumaları salt mimari özelliklerin farklılaşmasından yola çıkarak değil sosyal değişimlerin getirdikleri de göz önünde bulundurularak yapılmıştır. Dekor olan Ankara’nın objektif arkasında filtrelenerek hareketli imajlar olarak yeniden üretimi sırasında etkin olan aktörlerin rolleri ve Ankara’nın bir film platosu olarak seçilmesi sorgulanmıştır. Çalışmanın temel amacı; Ankara mimarlık tarihi araştırmaları kapsamında kullanılacak materyaller arasına Ankara filmlerini ve film okumalarından elde edilen verileri yerleştirmek, bu filmleri mimari okumalara olanak sağlayacak bir arşiv nesnesine dönüştürerek, mimarlık tarihi çalışmalarına ve mimari ile şekillenen kent belleğine bir katkı sağlamaktır.

Ankara as a Cinema Set: Reading Architectural History of the City through Ankara Films

Architectural history as an autonomous field can focus on the ways in which architecture is represented through different disciplines, and therefore, by analyzing architecture through films becomes a method used to reveal the intersections of these two different areas. In ‘Ankara Films’, the stage is the city of Ankara, which consists of architectural images. Following the traces of the produced, resurrected and represented places enable us to perceive the transformation in the dynamics and chronology of architectural history itself, and also examine the changing urban identity through time. Through the film, which is a modern production tool, the architectural development in Ankara was tried to be exemplified. By taking into consideration, the transformation of Ankara was not only tied up with dramatic changes in the expansion of built environment but it was socially reconstructed, the film analyses also consisted the social changes in growing population. The role of the ‘architectural actors’ who were active during the production of moving images and the selection of Ankara as a film plateau were questioned. The main objective of the study is to put the data obtained from Ankara films to be used within the scope of Ankara’s architectural history researches, and moreover contribute to the architectural memory by converting these films into an archival object which will allow architectural research.